De aankoop en verkoop van een schip: juridische problemen
Mooi schip, maar met problemen
Als bootliefhebber kunt u op slag verliefd worden op het schip wat u te koop ziet liggen in de haven. Wat een mooie lijnen en wat een uitstraling! Binnen de kortste keren bent u de trotse eigenaar van dat prachtige zeiljacht, dat stoere motorschip of die elegante sloep. Na enkele weken heerlijk van uw boot te hebben genoten, blijkt toch niet alles rozengeur en maneschijn. De motor lijkt niet helemaal naar behoren te werken. U heeft wel erg veel water onderin uw schip staan. Of erger: u ziet nu pas dat er enkele blaasjes in de gelcoat zitten! Kunt u dit soort zaken nog verhalen op de verkoper? Wat is uw juridische positie?
Non-conformiteit
Indien u een boot koopt dan moet deze ten tijde van de koop de eigenschappen bezitten die de koper op grond van de overeenkomst mag verwachten. Dit noemt men conformiteit. Wanneer de boot gebreken vertoont, dan is de boot non-conform.
Dit geldt natuurlijk voor de boot die u nieuw koopt, maar zeker ook voor de boot die u tweedehands koopt. Daarbij maakt het niet uit of u de boot als consument heeft gekocht, van een particulier via een makelaar of bemiddelaar, of van een particulier rechtsreeks. Het hangt wel volledig af van de omstandigheden van het geval, of de ‘problemen’ die zich voordoen als een gebrek kunnen worden aangemerkt waardoor de boot non-conform is en u verhaal kunt halen bij de verkoper.
Wanneer u een nieuwe motorboot koopt en binnen de kortste keren krijgt u problemen met de motor, dan zal dit nagenoeg altijd als een gebrek worden aangemerkt. Ook kunt u zich als consument meestal nog beroepen op garantie. Maar wanneer u bijvoorbeeld een zeilboot koopt van het bouwjaar 1978, waarvan u weet dat de motor van datzelfde bouwjaar is en deze begint kuren te vertonen, dan zal niet altijd gesproken kunnen worden van een gebrek.
Dat betekent niet dat bij ‘oudere’ schepen niet snel wordt gesproken van een gebrek. Zo diende bijvoorbeeld bij het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden enige tijd geleden een interessante zaak over de verkoop van een houten Toren Topzeilschoener uit 1958, verkocht voor een bedrag van € 119.000,-.[1] De verkoper had wel aan de koper medegedeeld dat er wat zwakke plekken zaten in het dek, maar na de verkoop bleek dat de houtconstructie van het schip zo ernstig was aangetast – rotte plekken, heipaalkeverlarve, aantasting van spanten, kniestukken etc. – dat het schip alsnog als non-conform werd aangemerkt door het Hof. Daarbij speelde een grote rol dat de verkoper méér wist over deze problemen, dan dat zij vermeld had aan de koper.
Onderzoeks- en mededelingsplicht
De verkoper heeft dan ook een mededelingsplicht. Hij dient de zaken mede te delen aan de potentiële koper, waarvan hij weet dat deze relevant kunnen zijn voor de koper bij het nemen van zijn beslissing. Als koper, mag u echter niet alleen maar afgaan op de mededelingen van de verkoper, maar u heeft ook een onderzoeksplicht. Wanneer de particuliere verkoper u bijvoorbeeld mededeelt dat hij recent blaasjes heeft waargenomen in de romp, maar hij geeft aan dat hij zelf denkt dat het geen osmose is zonder verder onderzoek te hebben verricht, dan doet u er als koper toch goed aan om hier alsnog onderzoek naar te laten doen voordat u de boot koopt. Mocht namelijk toch blijken dat sprake is van osmose wanneer u reeds eigenaar bent van de boot – en u heeft geen verder onderzoek laten verrichten – dan wordt het uiterst lastig om de verkoper hiervoor verantwoordelijk te houden. Met de onderzoeks- en mededelingsplicht, moet derhalve niet lichtvaardig worden omgegaan.
Aankoopkeuring
Om te voorkomen dat u voor verrassingen komt te staan, is het zeer verstandig om een aankoopkeuring te laten verrichten door een deskundige, bijvoorbeeld een HISWA expert. Deze deskundigen kunt u vinden op https://www.hiswa-experts.nl/. Voor zowel de koper als de verkoper schept dit duidelijkheid. Mocht de deskundige gebreken constateren, dan kan in goed overleg worden besproken wat voor gevolgen dit heeft. Meestal spreekt men af dat de koopprijs wordt verlaagd met de kosten van reparatie. Of men spreekt af dat de verkoper de reparatie eerst nog laat uitvoeren op eigen kosten voordat de boot in eigendom wordt overgedragen. Hierover kunnen ook afspraken worden gemaakt in een (voorlopig) koopcontract vóórdat de keuring plaatsvindt.
Juridische mogelijkheden
Wat kunt u doen als de boot toch gebreken vertoont en u wilt de verkoper aansprakelijk stellen? Kort gezegd heeft u als koper de mogelijkheid om nakoming te vorderen, (vervangende) schadevergoeding te eisen of om de overeenkomst te ontbinden. Welke actie u moet nemen – en wat juridisch mogelijk is – hangt met name af van de ernst van het gebrek. Belangrijk is dat u altijd de verkoper schriftelijk in gebreke stelt en daarbij aangeeft welke gebreken u heeft geconstateerd en een redelijke termijn tot nakoming geeft. U moet nooit reparaties laten uitvoeren zonder dat de wederpartij schriftelijk op correcte wijze in gebreke is gesteld. Aan een mondelinge ingebrekestelling heeft u niets.
Tevens is het doorgaans raadzaam om een onderzoek te laten verrichten door een deskundige die het gebrek beoordeelt, de reparatiekosten begroot en vervolgens vastlegt in een expertiserapport. Mocht u naderhand namelijk niet meer kunnen aantonen wat voor gebrek het nou precies was en wat de redelijke kosten voor reparatie bedroegen, dan kunt u géén verhaal meer halen en zal een rechter uw vordering afwijzen.
Indien u de verkoper aansprakelijk wilt stellen – of u wordt als verkoper aansprakelijk gesteld – laat u zich dan adviseren en begeleiden door een gespecialiseerd advocaat zodat u geen rechten verspeelt. Het hangt namelijk af van de omstandigheden van het geval, welke stap u moet zetten, maar bijvoorbeeld ook hoe u de ingebrekestelling formuleert.
U kunt contact opnemen met advocaat mr. Marcel Smit van Bos van der Burg advocaten indien u een geschil heeft over de aan- of verkoop van uw boot of voor andere gerelateerde (water)sport zaken. Bos van der Burg advocaten is bereikbaar via 079-3203366.
[1] ECLI:NL:GHARL:2014:5240
