Kunt u uw werknemer verplichten tot vaccinatie?
Werkgevers komen sinds de aanwezigheid van COVID-19 voor lastige arbeidsrechtelijke uitdagingen te staan. Een nieuw vraagstuk is of de werkgever haar werknemers kan verplichten om zich te laten vaccineren. Immers rust op de werkgever een zorgplicht die ziet op het voorkomen van de kans op besmetting met COVID-19 van werknemers en derden op de werkplek.
Die zorgplicht bestaat in ieder geval uit het in acht nemen van voldoende hygiënevoorschriften, het voorlichten van werknemers over de bestrijding van COVID-19 op de arbeidsplaats en het houden van adequaat toezicht op de naleving van gestelde regels.
Maar dat gaat in sommige sectoren niet ver genoeg. In de zorgsector bijvoorbeeld heeft de werkgever ook een zorgplicht jegens haar patiënten. Maar ook in andere sectoren kan sprake zijn van een vergroot risico op besmetting, van verspreiding of waarbij men (nauw) in aanraking komt met risicogroepen.
Desondanks is het antwoord op de vraag of een werknemer verplicht kan worden zich te laten vaccineren, kortweg: nee, dat kan niet. Dit staat namelijk op gespannen voet met een aantal grondrechten, waaronder het grondrecht van burgers op onaantastbaarheid van het menselijk lichaam (art. 11 Gw) en het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer (art. 10 Gw).
Maar een werkgever moet toch mogelijkheden hebben om ervoor te zorgen dat haar werknemers veilig hun werk kunnen doen en derden – klanten, patiënten, leerlingen – geen risico lopen op besmetting.
Die mogelijkheden zijn er dan ook, bijvoorbeeld door middel van een (tijdelijke) functiewijziging van de werknemer die zich niet laat vaccineren. Het eenzijdig wijzigen van een functie kan slechts onder zeer strikte voorwaarden en werkgever moet het proces daarbij zorgvuldig doorlopen.
In sommige gevallen kan zelfs een ontbinding van de arbeidsovereenkomst uitkomst bieden, maar dan moet doorgaans sprake zijn van bijkomende omstandigheden. Bijvoorbeeld als een werkgever een redelijk voorstel aan werknemer doet – zoals herplaatsing in een passende functie – wat door werknemer zonder gegronde reden wordt geweigerd. Ook zou zich een situatie voor kunnen doen dat een werknemer in verband met de risico’s niet meer tewerk gesteld kan worden, terwijl er ook geen herplaatsingsmogelijkheid bestaat. Ook in zo een geval zou ontbinding eigenlijk de enige uitkomst bieden.
Hoewel een werkgever haar werknemer niet kan verplichten om zich te laten vaccineren, kan zij haar werknemer daartoe wel stimuleren. Bijvoorbeeld door een incentive (bonus, vrije dagen) aan te bieden als de werknemer zich laat vaccineren. Daarbij is het van groot belang dat de werkgever werknemer uitdrukkelijk informeert over het vrijwillige karakter van die regeling en de keuze van de werknemer ook ten volle respecteert.
Heeft u advies of bijstand nodig over dit onderwerp, dan kunt u vrijblijvend contact opnemen met mr. M. (Marcel) Smit van Bos van der Burg advocaten via msmit@bosvanderburg.nl of 079 – 320 33 66. Marcel Smit is als advocaat onder meer gespecialiseerd in het arbeidsrecht.
