Schadevergoeding Bij Rechtmatige En Onrechtmatige Overheidsdaad

De nieuwe Wet nadeelcompensatie en schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten.

Op 29 januari 2013 heeft de Eerste Kamer de Wet nadeelcompensatie en schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten (Kamerstukken 32.621) aangenomen. De nieuwe wet zal naar verwachting op korte termijn in werking treden en heeft tot gevolg dat er meer duidelijkheid zal ontstaan over wanneer en hoe schadevergoeding kan worden gevraagd wanneer schade wordt geleden ten gevolge van overheidshandelen.

Wat betekent deze nieuwe wet voor u wanneer u schade heeft geleden ten gevolge van overheidshandelen? Nadeelcompensatie is een schadevergoeding die de overheid moet toekennen hoewel haar handelen niet onrechtmatig was. Bijvoorbeeld de schadevergoeding aan ondernemers wanneer hun bedrijf tijdelijk niet of minder goed te bereiken is als gevolg van een reconstructie of aanleg van een weg of andere werkzaamheden in de stad. Wanneer u schade heeft geleden door een besluit van de overheid is het nu duidelijker waar en hoe u een schadeclaim kunt indienen. Ook geeft de wet meer duidelijkheid over hoe en waar u bezwaar en beroep moet instellen als u het niet eens bent met het genomen besluit.

Wat betekent deze nieuwe wet voor de overheid? Voor overheden betekent deze nieuwe wet (die zal worden opgenomen in de Algemene wet bestuursrecht) dat in principe een nadeelcompensatieverordening niet meer nodig is. Artikel 4:126 Awb bevat een uitputtende regeling, aldus de Minister tijdens de behandeling in de Eerste Kamer op 29 januari 2013. Dat betekent dat de materiele bepalingen uit gemeentelijke en provinciale verordeningen inzake nadeelcompensatie (inclusief die inzake kabels en leidingen) vervallen. Alleen met betrekking tot de procedure voor de behandeling van schadeverzoeken zal nog een procedureverordening nodig zijn. Bos van der Burg Advocaten is graag bereid om de benodigde verordening op te stellen en ook op andere wijze te adviseren omtrent de gevolgen van deze nieuwe wet.Mogelijkheden tot schadevergoeding

Burgers en bedrijven kunnen schadevergoeding vragen bij de overheid wanneer zij schade lijden ten gevolge van een overheidsbesluit die voor hen nadelige gevolgen heeft. Het kan daarbij bijvoorbeeld gaan om een wegafsluiting, waardoor een bedrijf niet meer bereikbaar is of om schade ten gevolge van een op zich rechtmatig besluit, bijvoorbeeld de aanleg van een (spoor)weg. Voorbeelden hiervan zijn de aanleg van de Noord-Zuidlijn, een tracebesluit (bijvoorbeeld aanleg A4 bij Delft-Zuid) en schade in verband met Schiphol (bij het Schadeschap Luchthaven Schiphol).

Tot voor kort was het onduidelijk waar dergelijke schadeclaims konden worden ingediend. Bovendien beschikken lang niet alle overheden over een nadeelcompensatieregeling. In de nieuwe Wet nadeelcompensatie en schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten is op een duidelijke manier geregeld waar en op welke manier schadeclaims kunnen worden ingediend.

Centraal in de nieuwe wet staat artikel 4:126 van de Algemene wet bestuursrecht:

1. Indien een bestuursorgaan in de rechtmatige uitoefening van zijn publiekrechtelijke bevoegdheid of taak schade veroorzaakt die uitgaat boven het normale maatschappelijke risico en die een benadeelde in vergelijking met anderen onevenredig zwaar treft, kent het bestuursorgaan de benadeelde desgevraagd een vergoeding toe. 
2. Schade blijft in elk geval voor rekening van de aanvrager voor zover: a. hij het risico van het ontstaan van de schade heeft aanvaard; b. hij de schade had kunnen beperken door binnen redelijke grenzen maatregelen te nemen, die tot voorkoming of vermindering van de schade hadden kunnen leiden; c. de schade anderszins het gevolg is van een omstandigheid die aan de aanvrager kan worden toegerekend of d. de vergoeding van de schade anderszins is verzekerd.  
3. (…)
4. (…) 

 Naast deze algemene regeling van nadeelcompensatie blijft o.a. de mogelijkheid van planschade op basis van de Wet ruimtelijke ordening bestaan. 

Het nadeelcompensatierecht is door de nieuwe wet overzichtelijker geworden, maar schadeclaims terzake van zowel rechtmatig als onrechtmatig overheidshandelen blijft in de meeste gevallen gecompliceerd met name vanwege de verschillende aspecten daarvan (o.a. de bevoegdheidsverdeling tussen de verschillende gerechtelijke instanties). Het blijft daarom belangrijk dat u zich laat bijstaan door deskundige juridische bijstand. Bos van der Burg Advocaten beschikt over vakkennis op dit terrein en wil u graag van dienst zijn. Bovendien worden de kosten van juridische bijstand in de meeste gevallen grotendeels vergoed. Schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten

Naast schade door rechtmatig handelen kan jegens de overheid ook schade worden geclaimd wegens onrechtmatig handelen. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer er schade wordt geleden ten gevolge van een onrechtmatig besluit van de overheid. Het kan daarbij ook gaan om schade door de vernietiging van een eerder genomen besluit. Vernietiging van een besluit betekent op basis van vaste jurisprudentie van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State per definitie dat er sprake is van onrechtmatigheid. Of er inderdaad de verplichting bestaat tot de betaling van schadevergoeding hangt er vanaf of ook wordt voldaan aan de andere eisen voor onrechtmatigheid (o.a. schuld/verwijtbaarheid, schade en causaal verband tussen de geleden schade en het betreffende onrechtmatige besluit).

Verdere gevolgen van de nieuwe wet

In de nieuwe wet is de bevoegdheidsverdeling tussen de bestuursrechter en de burgerlijke rechter beter geregeld. Schadeverzoeken die op het terrein van de belastingrechter en de Centrale Raad van Beroep liggen behoren voortaan tot de exclusieve bevoegdheid van de bestuursrechter. De burgerlijke rechter is bevoegd voor de overige zaken, maar de bestuursrechter is bevoegd bij zaken tot maximaal Eur 25.000,–.

Daarnaast is in het wetsvoorstel een zelfstandige verzoekschriftprocedure opgenomen. Burgers kunnen zich door middel van een verzoekschrift rechtstreeks tot de rechter wenden. Dat betekent dat de rechter zelf een beslissing kan nemen over de schadevergoeding, in plaats van de huidige gang van zaken waarbij deze bevoegdheid bij het bestuursorgaan ligt.

Er moet wel sprake zijn van schade ten gevolge van een besluit waartegen beroep kan worden ingesteld bij de bestuursrechter (de zgn. eis van processuele connexiteit). Dit is opgenomen in het nieuwe artikel 8:2a van de Algemene wet bestuursrecht, luidende:

1. Geen beroep kan worden ingesteld tegen een besluit als bedoeld in artikel 4:126, voorzover de schade is veroorzaakt door een besluit of andere handeling waartegen geen beroep bij de bestuursrechter kan worden ingesteld. 
2. Het eerste lid geldt niet, indien: a. de schade is veroorzaakt door een handeling ter uitvoering van een besluit waartegen beroep bij de bestuursrechter kan worden ingesteld; b. dit bij wettelijk voorschrift of bij besluit van het bestuursorgaan is bepaald, of c. een beleidsregel over de vergoeding van de schade is vastgesteld.

Conclusie

Wanneer de Wet nadeelcompensatie en schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten in werking zal zijn getreden komt er meer duidelijkheid over hoe, waar en wanneer een verzoek om schadevergoeding met betrekking tot overheidshandelen kan worden ingediend. Deskundige juridische bijstand blijft daarbij zeker belangrijk. Bos van der Burg Advocaten heeft bijzondere expertise op het gebied van nadeelcompensatie en staat u graag bij. 

Schadevergoeding bij rechtmatige en onrechtmatige overheidsdaad (171,5 KB)